HDL i LDL to frakcje cholesterolu, które potocznie określa się jako „dobrą” i „złą”. Skąd się bierze ten podział i na czym polega dobroczynne oraz szkodliwe działanie każdego z nich? Oto kilka podstawowych informacji na ten temat.
Czym są lipoproteiny LDL i dlaczego szkodzą?
Skrót LDL pochodzi z języka angielskiego i oznacza „low density lipoproteins”, czyli lipoproteiny o małej gęstości. Zawierają około 75-80% lipidów, z czego mniej więcej 40% to estry cholesterolu(1). Ich zadaniem jest transport cholesterolu z wątroby do innych tkanek ciała. Choć w pewnym stopniu lipoproteiny LDL są nam potrzebne, jeśli jest ich za dużo, tworzą złogi w ścianach tętniczych, czyli tzw. blaszki miażdżycowe. Kiedy zaś naczynia krwionośne ulegają stopniowemu zwężeniu, rozwija się miażdżyca. Blaszka miażdżycowa może pęknąć, utworzyć zakrzep, a to już podwyższa ryzyko zawału. Niebezpieczeństwo znacznie wzrasta u osób palących papierosy, które dodatkowo uszkadzają naczynia krwionośne.
„Dobry” cholesterol HDL – jakie spełnia funkcje?
HDL (high density lipoproteins) to lipoproteiny o dużej gęstości, które mają w składzie 50% lipidów i tyle samo białek. Ich zadanie polega na naprawianiu szkód, które wyrządziła frakcja LDL. Zawartość fosfolipidów (dokładniej lecytyn) pomaga im usuwać z tętnic miażdżycorodny cholesterol i transportować go do wątroby. Jeśli więc „dobrego” cholesterolu jest więcej, istnieje mniejsze ryzyko rozwoju blaszki miażdżycowej, a co za tym idzie – lepsze zdrowie i samopoczucie.
Jakie są normy stężenia cholesterolu we krwi?
Aby móc stwierdzić, czy poziom cholesterolu oraz jego poszczególnych frakcji jest prawidłowy, należy wykonać proste badanie krwi, określające tak zwany panel lipidowy. Cholesterol całkowity powinien mieścić się w granicach 114–200 mg/dl, pożądane wartości frakcji HDL dla kobiet wynoszą powyżej 50 mg/dl oraz więcej niż 40 mg/dl dla mężczyzn. Cholesterolu LDL powinno być natomiast mniej niż 100 mg/dl(2). Wyniki panelu lipidowego należy skonsultować z lekarzem i jeśli są niepokojące, trzeba podjąć kroki w celu ich unormowania.
Sposoby na przywrócenie właściwego poziomu cholesterolu
Osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu muszą dbać o siebie na co dzień. Dzięki przestrzeganiu wskazówek lekarza można bowiem uniknąć groźnych chorób układu sercowo-naczyniowego. Istotną rolę grają unikanie stresu i aktywność fizyczna. Ktoś, kto prowadzi „fotelowy” tryb życia i dodatkowo nie potrafi zapanować nad stresem, znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju miażdżycy. Jeśli do tego dodać źle zbilansowaną dietę, bogatą w cukier czy kwasy tłuszczowe trans (znajdują się np. w słodyczach, wypiekach cukierniczych, fast foodach), wówczas prawdopodobieństwo rozwoju chorób naczyń i serca dodatkowo wzrasta. Ponadto, zdrowy jadłospis także pomaga radzić sobie ze stresem, bo właściwa podaż witamin, minerałów czy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych wpływa korzystnie na pracę mózgu i zapewnia dobre samopoczucie.
Co jeść, żeby być zdrowym? Każdego dnia warto sięgać po warzywa i owoce, produkty zbożowe z pełnego przemiału, chude mięso i tłuszcze roślinne, jak oliwa z oliwek, olej lniany lub rzepakowy. Smarując pieczywo lepiej jest zastąpić masło produktem ze stanolami roślinnymi, które są naturalnym sposobem na obniżenie poziomu cholesterolu. Świetną skuteczność w tym zakresie ma Benecol MAX. Oprócz tego, zdrowe tłuszcze znajdują się w orzechach i rybach morskich. Takie menu dodatkowo pozwoli uporać się z nadprogramowymi kilogramami, a nadwaga, jak wiadomo, nie służy ani zdrowiu, ani pozytywnemu nastrojowi.
1. H.Ciborowska, A.Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa 2014, s. 82-83
2. le. Paweł Herman, Cholesterol i triglicerydy – panel lipidowy, Medycyna Praktyczna, dostęp: 9.02.2016