Fascjoloza, inaczej choroba motylicza, jest schorzeniem przenoszonym przez pasożyty, w tym wypadku przez motylicę wątrobową lub motylicę olbrzymią. W Polsce schorzenie występuje bardzo rzadko, częściej jest diagnozowane na południu Europy i w krajach leżących w ciepłej strefie klimatycznej. Chorują na nią zarówno ludzie jak i zwierzęta. Wysoką zachorowalność wśród ludzi obserwuje się w Chinach, Korei, Wietnamie.
Jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia dochodzi w trakcie picia nieprzegotowanej wody, pochodzącej z naturalnych zbiorników, takich jak: rzeki, stawy, źródełka, w których znajdowały się larwy pasożyta. Niebezpieczne jest również spożywanie surowych roślin wodnych lub rosnących na terenach podmokłych, jeśli nie są one poddane obróbce termicznej. Bywa, że znane nam przecież rośliny jak szczaw i rzeżucha są zanieczyszczone larwami pasożyta. Odnotowano również przypadki (dodajmy bardzo rzadkie), kiedy pasożyt dostawał się do organizmu człowieka podczas żucia trawy lub spożywania surowej wątróbki koziej lub owczej. Tam też mogły się znajdować larwy pasożyta. Kiedy larwy trafią do przewodu pokarmowego, łatwo przedostają się do jamy brzusznej, potem do wątroby i dróg żółciowych. Mogą osiadać też w płucach, mózgu, śledzionie, węzłach chłonnych, ale tylko w wątrobie osiągają formę dojrzałą. Dojrzałość płciową larwy osiągają po 12-14 tygodniach i wtedy rozpoczynają w organizmie „produkcję” larw. Kształtem pasożyt, przypomina pestkę dyni lub liść, a rozmiar jest stosunkowo duży, bo wynosi od 0,3 do 1 cm szerokości i nawet do 5 cm długości.
Fascjoloza – objawy zakażenia
Objawy fascjolozy są niespecyficzne. W dużej mierze zależą od lokalizacji pasożyta w organizmie, ilości pasożytów, które przeniknęły do organizmu, a także czasu, jaki upłynął od momentu zakażenia. Istotne jest i to, czy zakażenie spowodowała larwa, czy dorosły osobnik. Jeśli organizm został zakażony larwami motylicy, na początku obserwuje się świąd skóry, czyli alergiczną reakcję organizmu, jaka zazwyczaj występuje w przypadku chorób pasożytniczych. W przypadku osadzenia się larw w wątrobie, może dojść do powstania ognisk martwicy, co powoduje: bóle brzucha, nudności, wymioty. Można spodziewać się również braku apetytu, ogólnego osłabienia, stanów podgorączkowych. W przypadku uszkodzenia wątroby, dochodzi do żółtaczki, a w konsekwencji może rozwinąć się marskość wątroby. Jeśli organizm człowieka zostanie zakażony przez dorosłą formę motylicy wątrobowej, najczęściej prowadzi to do obrzęków, stanów zapalnych, zaburzeń trawienia, zaburzeń połykania, a nawet duszności. Motylica, przyssana do górnych odcinków dróg oddechowych, powoduje wzmożenie odruchu wymiotnego. To może doprowadzić do wydalenia przywry, wraz z wymiocinami.
Fascjoloza – jak zdiagnozować?
Wymienione objawy fascjolozy, a nawet potwierdzenie przez chorego faktu spożywania surowych warzyw, picia wody ze zbiorników naturalnych lub kontaktu ze zwierzętami, nie są wystarczającymi przesłankami by potwierdzić motylicę wątrobową. Potrzebna jest dalsza diagnostyka, czyli: badanie kału na obecność pasożytów (takie badanie jest skuteczne dopiero po kilku miesiącach, kiedy pasożyt osiągnie dojrzałość płciową), badanie serologiczne (umożliwia wczesne wykrycie zagrożenia), badanie stężenia eozynofilów we krwi. Lekarz może zlecić również badanie obrazowe (rezonans, tomografia, USG), umożliwiające dokładniejsze przyjrzenie się badanym narządom i ewentualne stwierdzenie skali uszkodzeń spowodowanych przez pasożyta.
Fascjoloza – leczenie i zapobieganie
Aby skutecznie wyleczyć chorobę motyliczą, należy pozbyć się pasożytów z organizmu. Leczenie odbywa się zazwyczaj w warunkach domowych i polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych. Zdarza się jednak, że pacjenci trafiają do szpitala. Stosowanie przepisanych leków powoduje obumieranie pasożytów. Trafiają one wtedy, przez przewody żółciowe, do układu pokarmowego, skąd zostają wydalane. Podczas leczenia może dojść do gwałtownych wymiotów, nudności, biegunek. Pacjent może też odczuwać silne bóle brzucha. Kuracja farmakologiczna może być wspomagana ziołami: goździkiem korzennym, komosą piżmową, oregano, orzechem czarnym, tymiankiem, wrotyczem. Po zakończeniu leczenia polecane jest przyjmowanie leków wspomagających regenerację wątroby. Najlepiej jednak stosować działania profilaktyczne, które zapobiegną zakażeniu, czyli:
- zawsze gotować wodę pochodzącą ze zbiorników wodnych,
- unikać jedzenia surowych warzyw i owoców, szczególnie rosnących na podmokłych terenach,
- nie jeść surowego, nieugotowanego, mięsa.
Fascjoloza jest w naszym kraju chorobą rzadką, niemniej odnotowuje się jej występowanie. Należy o niej pamiętać także podczas podróżowania. Ważne, aby przestrzegać podstawowych zasad profilaktycznych, a ustrzeżemy się wielu poważnych chorób, także pasożytniczych.
Tekst: Bogumiła Pierzchanowska
Fot. Medlab
Jak zrobić zastrzyk domięśniowy samodzielnie? Tajniki robienia zastrzyków