Azatiopryna to lek o silnym działaniu immunosupresyjnym i cytotoksycznym, stosowany w leczeniu chorób autoimmunologicznych oraz w zapobieganiu odrzucania przeszczepów. Po raz pierwszy został wykorzystany w transplantologii brytyjskiej. Leczenie azatiopryną musi odbywać się pod kontrolą lekarza, gdyż lek może powodować poważne skutki uboczne. Ponieważ jego lecznicze działanie ujawnia się dopiero po kilku tygodniach, w trakcie zażywania należy wykonywać badania kontrolne.
Azatiopryna – co to jest?
Azatiopryna to lek immunosupresyjny, stosowany w przypadku sterydozależności, sterydooporności, nietolerancji sterydów lub przeciwwskazań do ich przyjmowania oraz w długotrwałym leczeniu podtrzymującym remisję. Stosowana jest też w leczeniu chorób autoimmunologicznych oraz w profilaktyce odrzucania przeszczepów narządów. Azatiopryna jest pochodną 6-merkaptopuryny (6-MP) i wraz z nią należy do grupy tiopuryn.
Ulegająca rozpadowi w nerkach i wątrobie Azatiopryna, działa poprzez hamowanie proliferacji komórek układu odpornościowego, co prowadzi do zmniejszenia reakcji immunologicznych i zapobiega atakom na własne tkanki organizmu. Lek podawany jest doustnie, najczęściej raz na dobę. Leczenie Azatiopryną może powodować lekkie działania niepożądane oraz poważniejsze skutki uboczne jak zapalenie trzustki – są to wskazania do przerwania terapii.
Poniważ zażywanie azatiopryny wiąże się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych, leczenie powinno odbywać się pod okiem lekarza i być kontrolowane na każdym etapie.
Przed rozpoczęciem leczenia należy wykonać badanie:
- S-metylotransferaza tiopuryny (TPMT), które pozwala ocenić ryzyko wystąpienia działań niepożądanych tiopuryn (azatiopryny lub merkaptopuryny)
Okresowo, oraz gdy jest to wskazane ze względów klinicznych, należy wykonać badania:
- 6-tioguanina (6-TG), które pozwala dobrać odpowiednią dawkę tiopuryn (azatiopryny lub merkaptopuryny) oraz utrzymać ich terapeutyczne działanie
- czynność trzustki (amylaza z krwi oraz moczu, lipaza)
- próby wątrobowe (AspAT, AlAT, GGTP), fosfataza zasadowa (ALP), bilirubina
Podczas pierwszych dwóch miesięcy leczenia wskazane jest wykonanie raz w tygodniu, a następnie nie rzadziej niż co trzy miesiące:
- pełnej morfologi krwi z rozmazem
Azatiopryna – zastosowanie
Azatiopryna najczęściej jest stosowana w transplantologii w celu nieodrzucenia przeszczepu. Stosowana jest też w leczeniu chorób autoimmunologicznych w przypadku sterydozależności, sterydooporności, nietolerancji sterydów lub przeciwwskazań do ich przyjmowania oraz w długotrwałym leczeniu podtrzymującym remisję. Wykorzystuje się ją przy leczeniu takich chorób jak:
- przewlekłe zapalenie wątroby;
- guzkowe zapalenie okołotętnicze;
- liszaj rumieniowaty;
- reumatoidalne zapalenie stawów;
- toczeń rumieniowaty;
- zespół nerczycowy;
- stwardnienie rozsiane;
- kłębuszkowe zapalenie nerek;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- zapalenie wielomięśniowe;
- zapalenie skórno-mięśniowe;
- autoimmunologiczna niedokrwistość hemolityczna.
Azatiopryna – przeciwwskazania
Głównym przeciwwskazaniem do przyjmowania Azatiopryny jest nadwrażliwość na którąkolwiek substancję czynną (azatioprynę bądź 6-merkaptopurynę) lub substancję pomocniczą leku. Przeciwwskazaniem do zażywania azatiopryny są również inne, przymowane równolegle leki, które zawierają allopurinol, tiopurynol, warfarynę, mesalazynę, sulfosalazynę, kotrimoksazol oraz penicylaminę. Azatiopryny nie wolno brać w okresie ciąży i karmienia piersią. Przyjmując Azatioprynę należy stosować jak najskuteczniejsze metody antykoncepcji i dotyczy to obojga partnerów. Aby zapobiec niepożądanej interakcji, przed rozpoczęciem leczenie Azatiopryną należy powiadomić lekarza o wszelkich przyjmowanych lekach, nawet tych dostępnych bez recepty.
Azatiopryna – interakcje
Przyjmując Azatioprynę nie wolno pić alkoholu, ponieważ może to doprowadzić do poważnego uszkodzenia wątroby, tzw. efektu hepatoksycznego. Łącząc Azatioprynę z innymi immunosupresantami, mogą zostać zahamowane funkcje układu odpornościowego. Dotyczy to takich związków jak glikokortykosteroidy, cyklosporyna oraz infliksymab. Popularny Furosemid, będący składnikiem leków moczopędnych, również może zaburzać działanie Azatiopryny.
Azatiopryna – skutki uboczne
Do skutków ubocznych najczęściej występujących podczas stosowania Azatiopryny zalicza się:
- zahamowanie czynności szpiku kostnego;
- leukopenia;
- niedokrwistość;
- małopłytkowość;
- zapalenie trzustki;
- wypadanie włosów
- złe samopoczucie;
- zawroty głowy;
- świąd skóry;
- jadłowstręt;
- biegunka;
- zaburzenia rytmu serca;
- bóle mięśni i stawów;
- zakażenie wirusowe, bakteryjne oraz grzybicze.
Azatiopryna – dawkowanie
Azatioprynę najczęściej podaje się doustnie, jednak możliwe jest również wprowadzanie leku dożylnie. Dawkę oraz częstotliwość przyjmowania Azatiopryny ustala indywidualnie lekarz. Lek należy stosować po posiłku. Azatioprynę powinno się przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci, w szczelnie zamkniętym opakowaniu.
Dorota Filip
Fot. Anna Shvets, pexels.com
To jest wyrób medyczny. Dla bezpieczeństwa używaj go zgodnie z instrukcją lub etykietą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze specjalistą, gdyż ten wyrób medyczny może nie być odpowiedni dla Ciebie.