Autoimmunologiczna choroba tkanki łącznej, jaką jest zespół Sjögrena, bardzo często mylona jest z suchością oczu. Tymczasem syndrom suchych i bolących oczu powinien być koniecznie skonsultowany z lekarzem okulistą. Z pozoru niegroźna dolegliwość może okazać się poważnym schorzeniem.
Zespół Sjögrena (z ang. Sjögren’s syndrome, z łac. syndroma Sjögreni) zwany również chorobą Mikulicza-Radeckiego, to autoimmunologiczna choroba polegająca na uszkodzeniu gruczołów łzowych i komórek ślinianek u pacjenta. I choć choroba dotyczy oczu, podczas jej rozwoju uszkodzeniu ulec mogą również zęby (postępująca próchnica), narządy ruchu, narządy wewnętrzene (m.in. nerki, płuca). Odkryty w 1933 roku przez Henrika Sjögrena zespół Sjögrena dotyczy najczęściej kobiet po 40-tym roku życia. Choć rzecz jasna przypadki zachorowań na tą rzadką chorobę zdarzają się również w innym wieku
Zespół Sjögrena i jego przyczyny
Mimo przeprowadzanych badań, etiologia choroby nadal nie jest jednoznacznie ustalona. Domniemywa się, że za występowanie tzw. „zespołu suchości” odpowiedzialnym może być wirus cytomegalii, a także wirus Epsteina-Barra. Inne badania wskazują również na WZW C i HIV. Nie bez znaczenia jest również immunogenetyczny związek z antygenami zgodności tkankowej DR2, DR3, B8 i DQ.
Ocenia się również, że Zespół Sjögrena może mieć związek z przebytym wcześniej zapaleniem stawów.
Zespół Sjögrena i jego objawy
Określa się, że charakterystycznymi dla choroby są trzy główne grupy objawów. Należą do nich:
a. ze strony oczu:
- wysychanie oczu (xerophtalmia),
- pieczenie i uczucie drapania oczu,
- przekrwione spojówki,
- uczucie piasku pod powiekami,
- przewlekłe zapalenie suche rogówki i spojówek.
b. ze strony błony śluzowej jamy ustnej (xerostomia):
- postępujące próchnice,
- problemy z mową,
- problemy z żuciem,
- trudności w utrzymaniu protezy.
Do innych objawów należą również:
- nacieki zapalne z limfocytów (wykazane w badaniu histologicznym),
- rumień obrączkowaty (rzadko występuje),
- wykwity skórne,
- świąd skóry,
U kobiet może pojawić się dodatkowo suchość sromu.
Zespół Sjögrena i jego diagnostyka
Diagnostyka choroby, choć ciężka, oparta jest głównie na badaniach histopatologicznych narządów zajętych zmianami chorobowymi, a także badaniami krwi. W otrzymanych wynikach uwagę zwrócić powinny takie parametry, jak:
- obecne przeciwciała ANA powyżej 1:80, przeciwciała anty-Ro, a także anty-La,
- podwyższony poziom OB,
- podwyższony poziom gammaglobulin,
- czynnik reumatoidalny na poziomie >1:40,
- obecna lukopenia,
- obecne krioglobuliny,
- anemia.
W celu określenia postępu choroby i jej zakresu koniecznym są również badania okulistyczne, jak również ocena stanu ślinianek.
W przypadku oceny stanu oka, okulista przeprowadzi ocenę stanu rogówki, a także przeprowadzi tzw. test Schirmera. Koniecznym może być również przeprowadzenie testu na krystalizację łez i śliny.
W przypadku ślinianek, koniecznym będzie przeprowadzenie m.in. testu Saxona (polega on na żuciu przez pacjenta przez okres około 2 minut 4 warstw gazy – prawidłowy wynik, to kompres o ciężarze co najmniej 2,75 g.
Koniecznym mogą być również dodatkowe badania w postaci:
– USG ślinianek – w obrazie widoczne torbiele, powiększone węzły chłonne, a także zmieniona budowa gruczołów,
– sialografia – nieregularności w budowie ślinianek,
– scyntygrafia.
Leczenie zespołu Sjögrena
Z uwagi nas nieustalone etiologie choroby, w jej leczeniu stosuje się raczej leczenie zachowawcze i doraźne w postaci aplikacji sztucznych łez i śliny. W przypadku dolegliwości bólowych, koniecznym będzie podanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W przypadku braku poprawy, koniecznym będzie przeprowadzenie terapii metotreksatem, bądź kortykosteroidami.
