Bilirubina jest barwnikiem koloru żółto – pomarańczowego, powstającym w procesie rozkładu hemu (składowej hemoglobiny). Barwnik powstaje głównie w układzie siateczkowo – śródbłonkowym, który znajduje się głównie w wątrobie i śledzionie.
Bilirubina jest wydzielana do krwi, w której wiąże się z białkiem osoczowym – albuminą. W efekcie dochodzi do powstania pośrednią bilirubiną (niesprzężoną). Następnie barwnik jest wychwytywany przez wątrobę, w której reszty kwasu glukuronowego łączą się z bilirubiną pośrednią tworząc jej formę bezpośrednią, nazywaną też bilirubiną sprzężoną.
Rola bilirubiny w organizmie
Bilirubina wędruje z wątroby do dróg żółciowych, którymi żółć przemieszcza się do dwunastnicy. W tym odcinku jelita cienkiego odegra swoją ogromną rolę w trawieniu tłuszczu. Przemiany metaboliczne bilirubiny, do których dochodzi w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego powodują, że kał ma brązowy kolor. Do przemian dochodzi przy udziale jelitowych bakterii. Bilirubina odpowiada także za słomkowy kolor moczu.
Zbyt wysokie stężenie bilirubiny w organizmie powoduje patologiczne objawy w postaci zażółcenia powłok skórnych, świądu skóry oraz żółtego odcienia twardówek, zwane potocznie żółtaczką. Specyficznym stanem jest tak zwana żółtaczka ciężarnych spowodowana zmianami hormonalnymi w organizmie kobiety ciężarnej. Żółtaczka może występować również u noworodków, jako następstwo niedojrzałości wątroby.
Wskazania do badania stężenia bilirubiny
Jednocześnie, wystąpienie żółtaczki jest jednym z najczęstszych przypadków, w których wykonuje się badanie stężenia bilirubiny. Inne wskazania do wykonania tego badania to m.in. ból zlokalizowany w prawym podżebrzu, odbarwienia stolca i ciemna barwa moczu oraz podejrzenie chorób wątroby.
Stany chorobowe, w których występuje podwyższony poziom bilirubiny
W świetle aktualnej wiedzy medycznej, zmniejszenie stężenia bilirubiny nie ma znaczenia klinicznego, odmiennie niż podwyższenie stężenia tego barwnika w organizmie. Podwyższony poziom żółto – pomarańczowego barwnika występuje między innymi w przebiegu chorób dróg żółciowych, hemolizy wewnątrznaczyniowej oraz wielu chorób wątroby. Tytułem przykładu można wskazać na zapalenie wątroby wywołane wirusami, raka wątroby, marskość wątroby i toksyczne uszkodzenie miąższu.